![]() |
|
Enkele graven op de R.K..Begraafplaats Mariahof, Groeneweg tussen nr 19 en 23 te Renkum. | Hans
Braakhuis laatste update: december 2018 |
Bohmer, ten Bohmer | |
Aanleiding De begraafplaats Mariahof is een katholieke begraafplaats die vanaf 1923 tot heden gebruikt wordt. Over dit kerkhof is hier min of meer een inleiding te lezen, in een overzicht van waarschijnlijk alle begraafplaatsen in de gemeente Renkum. In de "Echo van zes dorpen", maart 2018 werd een gedeelte van het hier bovenstaande (in de link) artikel gebruikt, en daar kwam een reactie op van Joop ten Böhmer, zie hiernaast. |
“Mijn
naam is Johannes (Joop) Theodorus ten Böhmer. Ik ben de 4e Johannes op
rij! De
namen van mijn ouders zijn: Johannes ten Böhmer (geboren te Renkum op 4
december 1914 ) en Theodora Geertruida Gerritsen (geboren te Randwijk
op 12 mei 1915). Zij huwden op 12 juli 1943 te Renkum. De namen van
mijn grootouders zijn: Johannes ten Böhmer (geboren te Renkum op 17
januari 1882) en Johanna Wilhelmina Jacobs (geboren te Wageningen op 12
oktober 1880). Zij huwden te Renkum 11 augustus 1905, en waren derhalve
op 11 augustus 1930 25 jaar gehuwd. De namen van mijn overgrootouders
zijn: Johannes ten Böhmer, geboren te Renkum op 16 februari 1854) en
Willemina Möller geboren te Wageningen op 21 februari 1856. Zij huwden
te Wageningen op 10 november 1876 en waren daarom op 10 november 1926
50 jaar getrouwd.” “Naar aanleiding van het artikel in de Echo’s heb ik hierbij wat aanvullingen en wat andere informatie met betrekking tot omgekomen personen met de naam Böhmer tijdens de tweede wereldoorlog. Voor zover mij bekend zijn er in de tweede helft van WO II, vijf mensen omgekomen met de naam Böhmer, afkomstig uit de gemeente Renkum. Vier direct en een is indirect slachtoffer geworden van de oorlog. |
Voor
zover ik kan nagaan kwam de naam Böhmer, ten Böhmer, Bhömer en ten
Bhömer niet voor in Renkum en directe omgeving vóór 1828, het jaar dat
een van mijn voorvaderen Hendrik ten Böhmer, toen 22 jaar, vanuit het
Duitse Niel (bij Kleef) naar Renkum kwam om te werken, zoals vele
mannen in het grensgebied. De zogenaamde “Hollandgänger” (zie boek “De
Landverhuizers” van G.H. Ligterink).
Dat genoemde Hendrik niet
terugkeerde naar Duitsland (Pruissen) blijkt uit het feit dat hij
trouwde met Johanna Kuiper op 28 april 1828 en op 2 augustus 1828 hun
eerste zoon Matthijs werd geboren (na 3 à 4 maanden huwelijk). De
veronderstelling dat alle Renkumse personen met deze naam dan ook van
hem afstammen is niet onwaarschijnlijk. In de huwelijksakte heet hij
Hendrik Ten Böhmer. De andere schrijfwijzen zijn ontstaan bij
inschrijving van nieuw geborenen bij de Burgerlijke Stand. Ik ben
derhalve van mening dat alle (ten) Böhmers in Renkum en directie
omgeving familie van elkaar zijn. Ik heb de meesten ook in beeld en
daaruit blijkt dit ook.
Er zijn ook wel groepen met de
naam (ten) Böhmer in Overijssel, rondom Lobith en rondom
Gendringen-Ulft en Millingen. Verbanden met Renkum heb ik daar (nog)
niet gevonden. Joop ten Böhmer |
|
Johannes Böhmer Renkum 4 juli 1923 - Hannover 28 maart 1945 Johannes werd geboren te Renkum op 4 juli 1923. Hij was een zoon van Johannes Böhmer en Maria Margaretha Evers. Van beroep was Johannes bankwerker en hij woonde met zijn ouders aan de Achterdorpsstraat 21 te Renkum. Johannes kwam om bij een bombardement op Hannover op 28 maart 1945. Hij woonde in Lager Mühlenberg aan de Hemelerchaussee. Die dag waren er meerdere bombardementen op Hannover. Zo werden meerdere kazernes verwoest, was er een treffer op een adres voor dwangarbeiders in de Ritter Brüningstrasse nr. 45 te Hannover. Andere info en een foto van het graf. En Traces Of War. Als doodsoorzaak wordt vermeld bomtreffer – verbranding op het terrein van Vereinigter Lichtmetallwerke aan de Göttingerchaussee te Hannover. Johannes was toen 22 jaar. Hij is begraven in Renkum op het kerkhof aan de Groeneweg. ![]() |
![]() te vinden rechts achter op de begraafplaats. ![]() online begraafplaatsen.nl Het graf is een zogenaamd Rijksgraf van de OGS. ![]() |
Francina Margaretha Böhmer
Wageningen 21 maart 1920 - Wageningen 26 maart 1943 Francina Margaretha Böhmer was op 3 oktober 1942 in Renkum gehuwd met Dirk van Merkestijn. Ze was de dochter van Stephanus Böhmer en Gijsberta Pieternella Jägers. Het echtpaar van Merkestijn-Böhmer woonde aan de Celebesstraat 3 te Wageningen. Dirk van Merkestijn werkte in Duitsland, hij was er, niet vrijwillig, door het Arbeidsbureau tewerkgesteld. Francina was op 26 maart 1943 op bezoek in de Beekstraat 11 te Wageningen bij haar schoonzus Geertje van Merkenstijn toen omstreeks 21.35 uur een V-1 bom insloeg in het zogenaamde Roode Dorp. Zij en alle familieleden die in de woning aanwezig waren werden dodelijke getroffen door de bominslag. Er kwamen in totaal 28 mensen om het leven. Zij was bij haar overlijden 23 jaar. |
Na de identificatie van de slachtoffers op 27 en 28 maart 1943 in het
ziekenhuis ‘Ziekenzorg’ en de doodschouw door Dr. Winkler Prins werden
de doden op 29 maart overgebracht naar de grote zaal van de schouwburg
“De Junushoff’. De zes doden van Beekstraat 11 werden op 31 maart 1943 begraven op de algemene begraafplaats te Wageningen. Francina Margaretha Böhmer staat vermeld op de Naamwand van het Monument voor de Gevallenen aan de Costerweg in Wageningen bron Francina Margaretha Böhmer wordt hier genoemd. |
Everdina ten Böhmer Renkum 1 november 1926 - Wageningen 17 september 1944. In de lijst van Wageningse slachtoffers staat vermeld dat in of bij Ericaplein 6 te Wageningen, omkwam Everdina ten Böhmer, hulp in de huishouding. Van deze jonge vrouw, geboren in Renkum op 1 november 1926, zijn geen volledige gegevens voorhanden. Zij woonde in die tijd in Renkum, Groeneweg 55 of Hoefbladstraat 10 en was de dochter van Henricus ten Böhmer, papierfabrieksarbeider, en mevrouw Everdina ten Böhmer-Wennekes. Mw. P.M. Appelman-Minderhoud vertelde dat Everdina dienstbode was bij mw. R.L. Koeslag-Keiter, Ericaplein 6 in Wageningen en dat haar zuster Heintje in betrekking was bij het gezin Minderhoud, Ericaplein 1. De families Minderhoud en Koeslag waren bevriend, de mannen waren studiegenoten. Dat een dienstmeisje dat op zondag niet werkte op die zondag toch in Wageningen was, werd verklaard met het gegeven dat Heintje op die dag jarig was (29 jaar) en bij haar mevrouw was uitgenodigd een zelfgebakken taart op te halen of mede te consumeren. Toen de bommen in de ochtend van 17 september 1944 vielen werd haar zusje, dat meegekomen was, dodelijk getroffen, vlak bij Ericaplein 1 door de bommen die nr. 3 en 5 verwoestten. Maar de officiële lijst vermeldt zoals gezegd dat zij bij Ericaplein 6 overleed en een mondelinge bron zei dat eveneens. Everdina werd begraven te Wageningen op 21 september 1944 en herbegraven op augustus 1945 op de R.K. begraafplaats te Renkum. In dat graf werd haar zuster Maria, geboren 30 september 1912, bijgezet in 1992 (fig. 92). Bewerkt uit het boek van Elders: Bouwen en bommen op de Wageningse berg, 2004. Tijdens dit bombardement werd een zus van haar Hendrika Wilhelmina (Heintje) ernstig gewond. Zij overleefde haar verwondingen en overleed 10 januari 1997 in een leeftijd van 81 jaar. Van deze feiten wordt ook melding gemaakt in het boek “Vlucht uit Renkum” van J.P. van de Vooren (p.23). Everdina was overigens een nichtje van Johannes Böhmer, die omkwam in Hannover. ![]() Everdina is het jongste kind in het huwelijksboekje van haar ouders. Maria staat als tweede genoemd. |
![]() ![]() Een andere bron: Wageningen 1940 - 1945 |
Johanna Maria ten Böhmer Renkum 1904 - Renkum 16 september 1944 Het verhaal is wat anders maar niet minder gruwelijk. Het betreft Johanna Maria ten Böhmer. Zij werd geboren te Renkum in 1904. Zij overleed te Renkum op 16 september 1944, in een leeftijd van 40 jaren. Dit was een dag voor de luchtlandingen op de heidevelden te Renkum Wolfheze. Het huis waar zij was opgebaard (Hoogeweg 9 te Oosterbeek) werd gedurende de acties getroffen door een fosfor-brand-bom en brandde af. Haar stoffelijke resten zijn later verzameld en begraven in een massagraf op de Algemene begraafplaats in Oosterbeek tezamen met nog 13 andere civiele personen. Voor de graven langs is een koperen strip aangebracht waarop de namen van de slachtoffers zijn vermeld. Zij was gehuwd met A. Rusch jr. |
Bij
het Gelders Archief kent men een andere geboortedatum:
26 september 1903. Online Begraafplaatsen |
Andreas Böhmer Renkum op 5 augustus 1914 - 10 oktober 1943 Amelsbüren. Hij was een zoon van Arie Böhmer en Catharina Mathilde Jansen. Van beroep was hij schilder. Hij verbleef (Arbeitseinzats) in Lager Mecklenbeck te Münster. Hij overleed op 10 oktober 1943 te Amelsbüren, een dorpje in de buurt van Münster Westfalen. Het "Deutsche Arbeitsfront" (DAF), beschikte sinds 1940 over het kamp te Mecklenbeck aan de Weseler Strasse, Münster waar 800 "Ersatzarbeiter" verbleven. De tewerkgestelden hielpen boeren, werkten in de metaalindustrie, hielpen de gemeente met huisvuil, puinruimen, aanleg en herstellen van straten, bouwden bunkers, schuilplaatsen, e.d. Andreas Böhmers is tegenwoordig begraven op de Mariahof in Renkum, zie het verhaal hieronder. Hier het verhaal van Andreas Böhmer bij de OGS. |
![]() |
Andreas Böhmer, begraven in Amelsbüren,
Loenen of Renkum?
In de tekst over Andreas hierboven staat: “Hij overleed op
10 oktober
1943 te Amelsbüren, een dorpje in de buurt van Münster Westfalen.” Op de foto van de Sterbeurkunde staat hetzelfde vermeld: “ist am 10 oktober 1943 in Amelsbüren verstorben.” De Sterbeurkunde is in Sankt Mauritz te Munster afgegeven. De foto ervan staat in het vak hierboven. Uit nader onderzoek op het www. Bij link: ![]() of te wel Andres Böhmer is samen met 2 anderen van de katholieke begraafplaats in Amelsbüren overgebracht naar het ereveld Loenen. We nemen maar aan dat er in Duitsland maar één aantekening is gemaakt de herbegrafenissen vinden allen plaats in Loenen. Hermanus Nieuwenburg en Nicolaas Wouterus Groenestein liggen wel begraven op het ereveld in Loenen. Andreas Böhmer niet. ![]() Bij het zoeken naar beide plaatsen zie je dat beide plaatsen in of vlakbij Münster liggen. Bij het Gelders Archief heb ik gezocht in de correspondentie van de Oorlogsgravenstichting en daar vond ik: "Andreas Böhmer; geboren te Renkum op 5 augustus 1914. Overleden op 10-10 1943 te Sankt Mauritz, en begraven op de R.K begraafplaats (Groeneweg Renkum). Begraven in een koopgraf; vak 3e kl 1; Rij 4; No 215". De overlijdenslocatie is Sankt Mauritz, maar dat is te vergelijken met “overleden te Heelsum”, of “overleden te Renkum”. Heb je het over het dorp of over de gemeente. Dat is eigenlijk hetzelfde. Ik kom bij het zoeken wel dit tegen: “Auf dem Friedhof an der Davertstraße in 48163 Münster-Amelsbüren befinden sich im mittleren Bereich des Friedhofes ein … Massengrab mit Kriegsopfern aus dem 2. Weltkrieg.” ![]() een grafsteen te Amelsbüren met daarop de naam van Andrea Böhmer |
Op de steen staat: 1939 - 1945 ANDREAS BÖHMER, NIEDERLANDE, 1914 - 1943 LIVINUS CANSSEE, BELGIEN, 1899 - 1945 IRINA CHOLODIYAH, UDSSR, 1884 - 1944 SOFIA KRAWCZYK, POLEN, 1920 - 1944 ANNA RASIUAWA, UDSSR Het blijkt een verzamelgraf in Amelsbüren waar Andreas Böhmer begraven zou zijn. De tekst: "Bild von dem Massengrab mit 5 Kriegsopfern aus dem 2. Weltkrieg." Een graf dus, geen monument, ter nagedachtenis aan omgekomen oorlogsslachtoffers. Als eerste staat daarop vermeld: Andreas Böhmer ??? (bron) ![]() Op de Renkumse begraafplaats Mariahof is dit graf met de 2 zonen Wim en Andries Böhmer te vinden. Het graf van Andreas is direct vooraan links op de Mariahof. De tekst op de steen daar maakt duidelijk dat dit graf van een jongere broer, na de oorlog door de ouders is gebruikt om Andreas ook te begraven. Met historisch onderzoek kom je fouten tegen. Ben er zelf ook goed in. Één persoon met twee graven??? We hebben contact gezocht met de beheerders van de Mariahof in Renkum, Ammelsbüren (nog geen antwoord) en met de Oorlogsgraven Stichting. Het antwoord van de Oorlogsgravenstichting op deze vragen was als volgt: “na de oorlog is het lichaam van Andreas Böhmer op verzoek van zijn familie vanuit Duitsland overgebracht naar Nederland. Destijds had de familie de keuze uit bijzetting in een familiegraf of bijzetting op het Nationaal Ereveld te Loenen. De familie Böhmer heeft destijds gekozen voor het familiegraf op de R.K. Begraafplaats te Renkum. Daar is het lichaam van Andreas herbegraven op 7 februari 1952. Helaas komt het wel vaker voor dat namen op (graf)monumenten in Duitsland bleven staan of later alsnog vermeld werden.” (bron: Johan Teeuwisse, Coördinator Archief, Oorlogsgraven Stichting). De Katholieke kerk (Administratie PZTB) bevestigd dat Andreas Böhmer in het graf op de Mariahof ligt Van de Duitse begraafplaats beheerder (xxx@bistum-muenster.de) tot op heden geen antwoord gehad. Met dank aan Joop ten Böhmer, een familielid. |
James Michael Gibbons 1919 - overleden in de Gemeente Renkum, 20 september 1944 Hij ligt begraven op de Mariahof in Renkum op de eerste rij aan de linker kant. Het graf is bij de inwoners redelijk bekend. Dit is een foto, van deze site. ![]() Mevrouw A. Peelen heeft tot haar overlijden in 2016 steeds bloemen gelegd op het graf van Gibbons. |
Sergeant
James Michael Gibbons, Service Number 4537398, zat bij het Engelse 156
Battalion 4th Parachute Brigade, Army Air
Corps, en overleed op woensdag 20 september 1944, slechts 25 jaar oud.
Hij was gehuwd met Dorothy Gibbons, uit Manchester. Zoon van James en
Sarah Gibbons. Op zijn lichaam werd een briefje gevonden dat hij in gewijde grond begraven wilde worden. ![]() bron Tijdens operatie Market Garden in september 1944 probeerden veel Britse Airbornes de Rijn over te steken om uit handen te blijven van de Duitsers. Veel van die Britten werden gedood door vijandelijk vuur of ze verdronken in de Rijn. Waarschijnlijk ook James Gibbons, hij is vermoedelijk verdronken tijdens deze oversteek en is waarschijnlijk later aangespoeld in de buurt van Renkum. bron. Of dit klopt? Op 20 september zijn er nog niet veel Engelsen de Rijn overgestoken. De 1003 militairen van de 1e Poolse Onafhankelijke Parachutisten Brigade landen eerst op 21 september 1944 in Driel. |
Theodorus Johannes Verstegen
7-jun-1900 - Wageningen 24-mei-1945 Theodorus Johannes Verstegen was gehuwd met Bernardina Maria Wissenburg en zoon van Christianus Verstegen en Hendrina Jansen. Na de evacuatie van Renkum was hij sinds eind september 1944 woonachtig te Veenendaal. Hij is volgens de Burgerlijke Stand (aangifte Wageningen 25 - 5 - 1945, herhaald Renkum 19 - 10 - 1945) gestorven te Wageningen op 24 - 5 - 1945 . Zijn grafsteen meldt echter, terecht, dat hij te Wageningen op 15 - 3 - 1945, door oorlogsgeweld, om het leven kwam. Hij werd gefusilleerd of op de vlucht aangeschoten en later dood aangetroffen, toen Theodorus, in de overtuiging dat Renkum al bevrijd was, polshoogste kwam nemen. bron. Hij was evenals vele evacués verplicht tewerkgesteld bij de stellingbouw van de OT in de gemeente Wageningen en werd gevangen genomen in het Binnenveld (Spergebied) door een patrouille van de Landstormcompagnie Lippert en door de Nederlandse SS’er: A.C. Kooijmans doodgeschoten. |
Theodorus Johannes Verstegen werd op 24 mei 1945 samen met drie anderen
gevonden in een graf achter de boerderij Bovensteeg 1 te Wageningen.
Hij werd begraven op de RK. begraafplaats Mariahof, Groeneweg te
Renkum.
Op de grafsteen staat als overlijdensdatum 15 maart 1945. Bronnen Gemeentearchief Wageningen Register van overlijden. 25 mei 1945 no. 3 ‘Kroniek van Ede’ Th A. Boeree. A.M. van Gent/ Marketgarden.com bron: Wageningen 1940 - 1945 |
Over de Renkumse oorlogsslachtoffer is hier een heel beperkt overzicht. | Over de Renkumse begraafplaatsen is hier een overzicht. |